14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski powołał Armię Krajową (AK). Jej powstanie przyczyniło się do stworzenia jednolitej struktury wojskowej w okupowanym kraju, będącej reprezentantem prawowitego Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Armii Krajowej podporządkowały się bowiem inne organizacje konspiracyjne walczące o niepodległość Polski. Dzięki temu szeregi polskiego ruchu oporu zyskały na liczebności, a jego działania nabrały mocy i intensywności. Walka oddziałów Armii Krajowej z okupantem stanowiła ważny wkład w działania zbrojne aliantów przeciwko III Rzeszy.
W 81. rocznicę powołania Armii Krajowej, podziemnego Wojska Polskiego w imieniu Prezydenta Miasta Lucjusza Nadbereżnego oraz samorządu miasta, Przewodniczący Rady Miejskiej w Stalowej Woli Stanisław Sobieraj oraz radni: Agata Krzek i Łukasz Durek, w przekonaniu o szczególnym znaczeniu AK dla losów Polski i II wojny światowej oddali hołd w miejscach pamięci wszystkim jej żołnierzom, Bohaterom Rzeczypospolitej Polskiej. Stalowowolskie obchody 81. rocznicy powołania Armii Krajowej rozpoczęły się od złożenia kwiatów i zapalenia zniczy w miejscach pamięci, przed: tablicą pamiątkową żołnierzy podziemia niepodległościowego umieszczoną na frontonie Bazyliki Mniejszej pw. MBKP w Stalowej Woli, pomnikiem inż. kpt. Kazimierza Pilata – dowódcy placówki AK Obwodu Nisko-Stalowa Wola znajdującego się w Parku Miejskim w Stalowej Woli oraz Mauzoleum na cmentarzu komunalnym.
Powołana 14 lutego 1942 r. rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, gen. broni Władysława Sikorskiego Armia Krajowa, stanowiła integralną część Polskich Sił Zbrojnych RP. Podlegała ona konstytucyjnym władzom państwowym działającym na obczyźnie i była podporządkowana, poprzez swojego Komendanta, Naczelnemu Wodzowi. Pierwszym Komendantem Armii Krajowej został gen. dyw. Stefan Rowecki ps. „Grot”, a następnymi – gen. dyw. Tadeusz Komorowski ps. „Bór”, i gen. bryg. Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek”.
Armia Krajowa była największym w Europie podziemnym wojskiem zorganizowanym do walki z okupantem. W 1944 r. liczyła ok. 350 tysięcy zaprzysiężonych żołnierzy.
Walka prowadzona przez Armię Krajową rozwijała się na skalę niespotykaną w żadnym innym kraju okupowanej Europy. Wyróżniała ją ogromna różnorodność działań, były to m.in.: wywiad, kontrwywiad, dywersja, niepodległościowa propaganda, łączność kurierska i radiowa, szkolenie kadr, legalizacja, pozyskiwanie broni, produkcja środków walki, a także obecność konspiracyjna w obozach jenieckich i w obozach zagłady.
Armia Krajowa od początku była organizacją masową, zwiększającą szeregi przez werbowanie ochotników i kontynuowanie akcji scaleniowej, rozpoczętej przez Związek Walki Zbrojnej. Do Armii Krajowej przystąpiły też m.in.: Tajna Armia Polska, Polska Organizacja Zbrojna „Znak”, Gwardia Ludowa PPS-WRN, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, Socjalistyczna Organizacja Bojowa, Polski Związek Wolności oraz częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne.
Kulminacją wysiłku zbrojnego Armii Krajowej było Powstanie Warszawskie. Po jego klęsce jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. 19 stycznia 1945 r. Komendant Główny, gen. bryg. Leopold Okulicki, wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej.
Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne, m.in. Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”.
Żołnierze Armii Krajowej byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu. Wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia. Ocenia się, że ogółem w walkach zginęło ok. 100 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej.
Pamiętając o tych wydarzeniach naszej historii zachęcamy mieszkańców miasta Stalowej Woli i okolic do uhonorowania żołnierzy AK i zapalenie znicza w miejscach ich spoczynku.
